ಮನಮೋಹನ್ ಸಿಂಗ್ ನಿಧನರಾಗಿದ್ದಾರೆ.

 **ಮನಮೋಹನ್ ಸಿಂಗ್: ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ರೂಪತಂತ್ರಿ**

ಭದ್ರತೆ, ಶಿಸ್ತಿನಿಂದ, ಹಾಗೂ ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ಅಚಲನೆಗಳಿಂದ ಮನ್ನಣೆ ಪಡೆದ ಭಾರತದ ಮಾಜಿ ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿ, ಡಾ. ಮನಮೋಹನ್ ಸಿಂಗ್ ಅವರು ದೇಶದ ಆರ್ಥಿಕ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಮಹತ್ವಪೂರ್ಣ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದ್ದರು. ಅವರ ಜೀವನ, ಸಾಧನೆಗಳು ಮತ್ತು ಕರ್ನಾಟಕದ ಜನತೆಗೆ ಅನೇಕ ಗುರುತಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ವಿಶೇಷತೆಗಳನ್ನು ನಾವು ಇಲ್ಲಿ ಪರಿಶೀಲಿಸೋಣ.

ಡಿಸೆಂಬರ್ 26  2024 ರಂದು ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿಗೂ ಮುನ್ನ ಎರಡು ಅವಧಿಗಳ ಕಾಲಕ್ಕೆ ದೇಶದ ಪ್ರಧಾನಿ ಪಟ್ಟವನ್ನು ಅಲಂಕರಿಸಿದ್ದ ಮನಮೋಹನ್‌ ಸಿಂಗ್‌ ಅವರು ನಿಧನರಾಗಿದ್ದಾರೆ.

### ಜೀವನ ಪ್ರಾರಂಭ ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣ

ಮನಮೋಹನ್ ಸಿಂಗ್ ಅವರು 1932ರ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 26ರಂದು ಹಿದ್‌ನಬುಲ್, ಪ್ರಾಂತ್ಯ, ಪಾಕಿಸ್ತಾನದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಅವರ ಕುಟುಂಬವು ಹಿಂದೂ ಪಂಥೀಯ ವೃತ್ತಿಯವರಾಗಿತ್ತು. ಅವರು 1947ರ ಇಂಡೋ-ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ಯುದ್ಧ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಪಲಾಯನ ಮಾಡಿದ ಕುಟುಂಬದಿಂದ ಬಂದವರು. ಅವರು ಪಂಜಾಬ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣ ಮುಗಿಸಿಕೊಂಡು, ಆಂಗ್ಲ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಬದಿಗೆ ಹೋಗಿ, ಮುಂದಿನ ಪದವಿ ಪ್ರೋಫೆಸರ್ ಆಗಿ ಅಲ್ಲೇ ಬಿಸಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು.

ಅವರು ಶಿಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಕಠಿಣ ಶ್ರದ್ಧೆಯಿಂದ ಅವರು ಆರ್ಥಿಕ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಪರಿಣತಿ ಪಡೆದರು. ಇದೇ ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ಅವರ ಆಸಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೊತ್ತಿತ್ತು.

### ರಾಜಕೀಯ ಮತ್ತು ಆಡಳಿತ
1960ರಿಂದಲೇ ಅವರು ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿದ್ದರು. ಅಂದು ಅವರು ಅನೇಕ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಇಲಾಖೆಗಳಲ್ಲೂ ತನ್ನ ಗುರುತನ್ನು ತಲುಪಿದರು. ಅವರು 1991ರಲ್ಲಿ ದೇಶದ ಪ್ರಧಾನಿ ರಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಯಾಗಿದಿದ್ದಾರೆ. 1980 ಮತ್ತು 90 ಗಳಲ್ಲಿ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಆರ್ಥಿಕ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲೂ ಪರಿಸರವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ಸ್ಪಷ್ಟ ಯೋಚನೆಯು ಮುಖ್ಯವಾಗಿತ್ತು.

ಅವರು 1991 ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಪಡೆದರು. ಅವರ ಯೋಜನೆಗಳಿಗೆ ಹಮ್ಮಿಕೊಂಡಿತು ಅರ್ಥಿಕ ಸಂಕೋಚವನ್ನು  1992-93 ರಲ್ಲಿ ದೇಶದಲ್ಲಿ.
ಮನಮೋಹನ್ ಸಿಂಗ್: ಭಾರತ ದೇಶದ ಆರ್ಥಿಕ ಮುನ್ನಡೆಸಿದ ಮಹಾನ್ ನಾಯಕ

ಭದ್ರತೆ, ಶಿಸ್ತಿನಿಂದ, ಮತ್ತು ಸಮರ್ಥತನದಿಂದ ದೇಶಕ್ಕೆ ಅಪಾರ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ ಮಾಜಿ ಭಾರತೀಯ ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿ, ಡಾ. ಮನಮೋಹನ್ ಸಿಂಗ್ ಅವರು ತಮ್ಮ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಹಂತ ಹಂತವಾಗಿ ಪ್ರಗತಿಯನ್ನು ಸಾಧಿಸಿದ ನಾಯಕಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಅವರ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಸಾಧನೆಗಳು ಭಾರತೀಯ ರಾಜಕೀಯ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಮಹತ್ವಪೂರ್ಣ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಬೀರಿವೆ. ಅವರು ದೇಶದ ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಅವರು ರೂಪಿಸಿದ ಆರ್ಥಿಕ ನೀತಿ ದೇಶದ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಅಚಲವಾಗಿ ರೂಪಾಂತರಗೊಳಿಸಿತು. ಅವರು ಭಾರತೀಯ ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ಅತಿ ಗೌರವಿತ ನಾಯಕರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾಗಿದ್ದಾರೆ.

ಅಭಿಮಾನ ಮತ್ತು ಆತ್ಮವಿಶ್ವಾಸದಿಂದ ಪೂರ್ಣವಾದ ಜೀವನಪ್ರಾರಂಭ

ಡಾ. ಮನಮೋಹನ್ ಸಿಂಗ್ ಅವರು 1932ರ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 26ರಂದು ಹಿದರ್ಾಬಾದ್ (ಪಾಕಿಸ್ತಾನದಲ್ಲಿ, ಈಗ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದಲ್ಲಿರುವ)ನಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಅವರ ಪೋಷಕರು ಪಂಜಾಬ್ ಪ್ರದೇಶದಿಂದ ಬಂದವರು ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ನಂಬಿಕೆಗಳನ್ನು ತಮ್ಮ ಜೀವನದ ಮೂಲಭೂತ ತತ್ವಗಳಾಗಿ ಬೆಳೆಸಿದರು. ಆದರೆ, 1947ರ ಭಾರತೀಯ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ ವಿಭಾಜನ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವರು ಮತ್ತು ಅವರ ಕುಟುಂಬ ಭಾರತಕ್ಕೆ ವಲಸೆ ಹಾಕಿತು.

ಮಕ್ಕಳಾಗಿ ಇದ್ದಾಗಿನಿಂದ ಅವರು ಅದ್ಭುತವಾದ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸವನ್ನು ಪಡೆದರು. ಮೊದಲಿಗೆ ಪಂಜಾಬ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಮುಗಿಸಿದ ಬಳಿಕ, ಅವರು ಕ್ಯಾಂಬ್ರಿಜ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಆರ್ಥಿಕಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಪದವಿ ಪಡೆದರು. ಆಂಗ್ಲ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಶ್ರೇಷ್ಠವಾಗಿದ್ದ ಅವರು, ಲಂಡನ್ ಚಟ್ಸ್ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಕೂಡ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸ ಮಾಡಿದ ನಂತರ, ಭಾರತದಲ್ಲಿಯೇ ಆರ್ಥಿಕ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಮಹತ್ವದ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ನಡಸಿದರು.

ಆರ್ಥಿಕ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಪರಿಣತಿ ಮತ್ತು ಸಾಧನೆ

ಡಾ. ಮನಮೋಹನ್ ಸಿಂಗ್ ಅವರು ಆರ್ಥಿಕ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಪರಿಣತಿಯುಳ್ಳ ವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಅವರ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸದ ನಂತರ, ಅವರು ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಹುದ್ದೆಗೆ ಚಾಲನೆ ನೀಡಿದರು. 1950 ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಅವರು ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಅಧ್ಯಯನದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿದ್ದರು. ಅವರು 1960 ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಕೇಂದ್ರ ಬ್ಯಾಂಕ್ (Reserve Bank of India) ನಲ್ಲಿ ತಜ್ಞರಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿದ್ದರು. ಆರ್ಥಿಕ ಅಸ್ಥಿತಿಗತಿಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಅವರು ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು ಹಲವಾರು ಅಭ್ಯುದಯಿ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸಿದರು.

ಹೆಚ್ಚು ಗಮನ ಸೆಳೆಯುವ ಹೊತ್ತಿಗೆ, 1991 ರಲ್ಲಿ ಇಂಥ ಮಹತ್ವದ ಸಂಕ್ರಾಂತಿಯನ್ನು ಸಾಧಿಸಲು ಅವರು ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಯಾದ ನಂತರ, ಅವರು ಹೊಸ ಆರ್ಥಿಕ ಕ್ರಮವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು. ಅವರು ಅಂಶವಾಗಿ "ಆರ್ಥಿಕ ಲಿಬರಲೈಸೇಷನ್" (Economic Liberalization) ತತ್ವವನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿದರು.

1991ರ ಆರ್ಥಿಕ ಉತ್ಥಾನದ ಶಕ್ತಿ

1991 ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮತ್ತೊಂದು ನಿಗಮಿತ ಬದಲಾವಣೆಯ ನಡುವಿನಲ್ಲಿ ಇದ್ದಾಗ, ಭಾರತವು ಐಎಂಎಫ್ (IMF) ಹಾಗೂ ವಿಶ್ವ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನಿಂದ ಪಡ್ಡಿಗೆ ವಹಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಗೆ ತೀವ್ರ ಸಂಕಷ್ಟಗಳು ಎದುರಿಸುತ್ತಿದ್ದವು, ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಸಮರ್ಥವಾಗಿ ಪರಿಹರಿಸಲು ಡಾ. ಮನಮೋಹನ್ ಸಿಂಗ್ ಅವರು ಹೊಸ ಆರ್ಥಿಕ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಗಳನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು. ಅವರು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದ "ಆರ್ಥಿಕ ಲಿಬರಲೈಸೇಷನ್" ತತ್ವವು ಆರ್ಥಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಸರಳಗೊಳಿಸು, ಬಹಿರಂಗ ಬಾಹ್ಯ ವಾಣಿಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಪಾಲು ನೀಡುವ ಮತ್ತು ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ಮೂಲಕ ನಿರ್ವಹಣೆ ಆರಂಭಿಸಿದ.

ಡಾ. ಮನಮೋಹನ್ ಸಿಂಗ್ ಅವರು 1991 ರಲ್ಲಿ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಪ್ರವೇಶಿಸಿದ ನೀತಿಗಳು ಹಾಗೂ ಲೈಬರಲೈಸೇಷನ್, ನವೀಕರಣ, ಖಾಸಗೀಕರಣ, ಹೊರಗಿನ ವ್ಯಾಪಾರದ ತೆರವು ಮುಂತಾದವುಗಳನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸುವ ಮೂಲಕ, ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಗೆ ಹೊಸ ಜೀವ ಮತ್ತು ಸ್ಪಂದನೆಯನ್ನು ನೀಡಿದವರು. ಅವರ ಆಶಯಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿದ ಬದಲಾವಣೆಗಳಿಂದ ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕ ವೃದ್ಧಿ ಹೆಚ್ಚಿತು, ಹೊರಗಿನ ನೇರ ಹೂಡಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಳವಾಯಿತು ಮತ್ತು ದೇಶವು ಬಹುತೇಕ ಆರ್ಥಿಕ ವಿಕಸಿತ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಪಂಕ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಲಂಬಿಸಿತು.

ನಂತರದ ರಾಜಕೀಯ ಭವಿಷ್ಯ ಮತ್ತು ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿಯಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆ

1991 ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿಯಾಗುತ್ತಿದ್ದ ಸಮಯದಿಂದ, ಡಾ. ಮನಮೋಹನ್ ಸಿಂಗ್ ಅವರು ದೀರ್ಘ ಕಾಲವಾಯಿತಾದ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯುತ್ತಮವಾಗಿ ದಿಶೆಯನ್ನು ನೀಡಿದರು. ಅವರು 2004 ರಿಂದ 2014 ರವರೆಗೆ ಭಾರತ ದೇಶದ ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರೀ ಆಗಿ ಅಧಿಕಾರ ವಹಿಸಿದ್ದರು. ಅವರ ಆಡಳಿತವು ದೇಶದ ಆರ್ಥಿಕ ವರ್ಧನವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ಮೂಲಕ ಅಲ್ಲದೇ, ದಾರಿದ್ರ್ಯ ನುಹಿಸಲಾಗುವುದು ಎಂದು ಭಾವಿಸಲಾಗಿದೆಯಾದರೂ, ಕೆಲವೆಡೆ ಸರ್ಕಾರದ ಸರಕಾರಿಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಸಮಾಲೋಚನೆಗಳನ್ನು ಕೂಡ ಸೃಷ್ಟಿಸಿದ.

ಡಾ. ಮನಮೋಹನ್ ಸಿಂಗ್ ಅವರು ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ಬಹುಮಾನಗಳನ್ನು ಪಡೆದವರು. ಅವರ ರಾಜಕೀಯ ಸಾಧನೆಗಳು ಹಾಗೂ ಕಾರ್ಯಗಳು ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಅಪಾರವಾಗಿ ಲಾಭವನ್ನು ತಂದವು. ಅವರು ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವವನ್ನು ಬಲಪಡಿಸುವ ಮೂಲಕ ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ರೂಪುಗೊಂಡಿತು.

ಆರ್ಥಿಕ ರಚನೆ ಮತ್ತು ಬೆಳವಣಿಗೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಆಡಳಿತ

ಅವರು 2004ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗಿ ಅಧಿಕಾರ ಹೊತ್ತಾಗ, ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕತೆ ಚೆನ್ನಾಗಿದ್ದರೂ, 2008 ರ ವೇಳೆಗೆ ಆರ್ಥಿಕ ನಿಲುವು ಸ್ವಲ್ಪ ಕುಗ್ಗಿತ್ತು. ವಿಶ್ವವ್ಯಾಪಿ ಆರ್ಥಿಕ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿತ ವಹಿವಾಟುಗಳಿಗೆ ತೀವ್ರ ಆಘಾತವನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಕಾಲದಲ್ಲೂ, ಡಾ. ಮನಮೋಹನ್ ಸಿಂಗ್ ಅವರು ದೇಶದ ಆರ್ಥಿಕ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಉತ್ಕೃಷ್ಟವಾಗಿ ಮುನ್ನಡೆಸಿದರು.

ಅವರು ನವೀನ ಆರ್ಥಿಕ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸಿ, ಬೃಹತ್ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಹಮ್ಮಿಕೊಂಡು, ಬೌದ್ಧಿಕ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ಕೂಡ ಹೊಂದಿದರು.

ಪರಿಷ್ಕರಣೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಶಂಸೆ

ಡಾ. ಮನಮೋಹನ್ ಸಿಂಗ್ ಅವರು ತನ್ನ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಆರ್ಥಿಕ ಬೆಳವಣಿಗೆ ಮತ್ತು ದೇಶದ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗಾಗಿ ತಮ್ಮ ಶಕ್ತಿಯನ್ನೂ ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ. ಅವರು ರಾಷ್ಟ್ರ ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ಸ್ವಚ್ಛತೆ ಮತ್ತು ಸರಳತೆ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದ್ದರು.

ಅವರು ಭಾರತ ದೇಶದ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಶ್ರೇಷ್ಠತನವನ್ನು ತಲುಪಿದವರು, ತಮ್ಮ ಆತ್ಮವಿಶ್ವಾಸ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಮಾಣಿಕತೆಯಿಂದ.

ಅಂತಿಮ ಚಿಂತನೆ

ಡಾ. ಮನಮೋಹನ್ ಸಿಂಗ್ ಅವರು ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕ ಕ್ರಾಂತಿಯ ಮತ್ತು ದೀರ್ಘಕಾಲಿಕ ರಾಜಕೀಯ ಹಾದಿಯ ಮಹತ್ವಪೂರ್ಣ ನಾಯಕ. ಅವರ ಆತ್ಮವಿಶ್ವಾಸ, ಪ್ರಾಮಾಣಿಕತೆ, ದೇಶದ ಹಿತಚಿಂತನೆಗಳು ಅವರ ಜೀವನದ ನಿರಂತರತೆ.